آیا مدفوع سگ باعث نابینایی می‌شود؟ آشنایی با توکسوکاریزیس و کرم‌های قلاب‌دار

آیا واقعاً لمس مدفوع سگ می‌تواند باعث نابینایی شود؟ آیا می‌دانستید که برخی کرم‌های انگلی مشترک بین سگ و انسان، مانند توکسوکاریزیس (Toxocariasis) و کرم‌های قلاب‌دار (Hookworms)، می‌توانند خطرات جدی برای سلامت خانواده شما، به‌ویژه کودکان، ایجاد کنند؟ این مقاله به تمام این سؤالات پاسخ می‌دهد و به شما نشان می‌دهد که چگونه با شناخت این بیماری‌های مشترک (زئونوز)، از انتقال انگل از سگ به انسان جلوگیری کرده و با خیالی آسوده از بودن در کنار حیوان خانگی‌تان لذت ببرید.

آیا لمس مدفوع سگ می‌تواند باعث نابینایی شود؟

نگرانی شما کاملاً قابل درک است و این موضوعی است که در میان صاحبان سگ‌ها زیاد شنیده می‌شود. اگرچه لمس مستقیم مدفوع سگ به تنهایی به نابینایی منجر نمی‌شود، اما این شایعه به یک واقعیت علمی و جدی اشاره دارد که باید به آن توجه کرد. برخی از انگل‌های موجود در مدفوع سگ، قابلیت انتقال به انسان را دارند و می‌توانند مشکلات جدی، از جمله مشکلات بینایی، ایجاد کنند.

بیماری‌های مشترک (زئونوز) بین سگ و انسان

برخی، اما نه همه انگل‌های داخلی (endoparasites) که سگ‌ها را آلوده می‌کنند، زئونوز (zoonotic) هستند؛ به این معنی که قابلیت انتقال به انسان را دارند. از میان این انگل‌ها، کرم‌های گرد (Roundworms) و کرم‌های قلاب‌دار (Hookworms) دو مورد از شایع‌ترین گونه‌هایی هستند که می‌توان آن‌ها را در توله‌ها تشخیص داد و در صورت عدم مراقبت، به انسان نیز منتقل می‌شوند.

توکسوکاریزیس: خطری جدی برای سلامت انسان

وقتی صحبت از ارتباط میان مدفوع سگ و نابینایی به میان می‌آید، نگرانی اصلی به بیماری توکسوکاریزیس (Toxocariasis) مربوط می‌شود. این بیماری نوعی عفونت است که از طریق کرم‌های گرد انگلی (Parasitic Roundworms) موجود در حیواناتی مانند سگ و گربه به انسان منتقل می‌شود. سگ‌های آلوده، تخم این انگل‌ها را از طریق مدفوع خود دفع می‌کنند و اگر بهداشت دست به خوبی رعایت نشود، این تخم‌ها می‌توانند به راحتی بلعیده شوند. به همین دلیل، کودکانی که در خاک یا جعبه‌های شن بازی می‌کنند، به شدت در معرض خطر هستند، زیرا ممکن است به صورت ناخواسته این تخم‌ها را وارد دهان خود کنند.

انواع توکسوکاریزیس در انسان و علائم آن

پس از انتقال انگل به بدن انسان، بیماری توکسوکاریزیس (Toxocariasis) به دو شکل اصلی ظاهر می‌شود: توکسوکاریزیس چشمی (Ocular Toxocariasis) و توکسوکاریزیس احشایی (Visceral Toxocariasis). اگرچه ممکن است فرد هیچ علامتی نداشته باشد، اما تظاهرات چشمی بیماری در انسان‌ها شایع‌تر از نوع احشایی است. این نوع عفونت زمانی رخ می‌دهد که لارو کرم‌های گرد به چشم مهاجرت می‌کند و معمولاً به یک بیماری شدید و یک‌طرفه منجر می‌شود. برای درک بهتر اهمیت این موضوع، تنها در ایالات متحده، سالانه حداقل ۷۵۰ مورد بیماری شامل التهاب عنبیه (uveitis)، کاهش بینایی و حتی نابینایی در اثر این بیماری گزارش می‌شود که نشان‌دهنده خطر جدی آن است.

توکسوکاریزیس احشایی: علائم و اندام‌های درگیر

در مقابل نوع چشمی، توکسوکاریزیس احشایی (Visceral Toxocariasis) زمانی رخ می‌دهد که لارو انگل به اندام‌های داخلی بدن، مانند کبد یا سیستم عصبی مرکزی، مهاجرت کند. علائم این بیماری به طور مستقیم با اندام‌هایی که مورد حمله قرار گرفته‌اند در ارتباط است. علائم رایج شامل تب و بی‌حالی عمومی است. با این حال، اگر کبد درگیر شود، درد شکم یکی از علائم معمول و بارز بیماری خواهد بود.

کرم‌های قلاب‌دار و بیماری لارو مهاجر پوستی

کرم‌های قلاب‌دار (Hookworms) نیز در دسته انگل‌های زئونوتیک قرار دارند. سگ‌ها و گربه‌های آلوده، تخم این انگل‌ها را از طریق مدفوع دفع می‌کنند و انسان‌ها با نفوذ لارو آن‌ها به پوست آلوده می‌شوند که این وضعیت به بیماری لارو مهاجر پوستی (Cutaneous Larval Migrans) منجر می‌گردد. راه رفتن با پای برهنه یا نشستن روی خاک و شن آلوده، به ویژه در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری، خطر انتقال این بیماری را به شدت افزایش می‌دهد. علائم بالینی شامل خارش شدید (pruritus) و ایجاد خطوط قرمز و برجسته روی پوست است که نشان‌دهنده مسیر مهاجرت انگل است. در صورت آسیب دیدن پوست به دلیل خارش، احتمال بروز عفونت باکتریایی ثانویه نیز وجود دارد. همچنین، در موارد نادرتر، لاروها می‌توانند به زیر پوست مهاجرت کرده و باعث بیماری احشایی شوند که معمولاً به التهاب روده (آنتریت) منجر می‌گردد.

راه‌های پیشگیری از عفونت کرم قلاب‌دار

برای به حداقل رساندن خطر ابتلا به کرم‌های قلاب‌دار، چند اقدام ساده و مؤثر وجود دارد. انگل‌زدایی منظم سگ، یک گام کلیدی است. علاوه بر این، دفع فوری مدفوع حیوان، از آلوده شدن خاک با تخم انگل‌ها جلوگیری می‌کند. همچنین، برای کاهش بیشتر خطر انتقال، به خصوص در مناطق پرخطر، توصیه می‌شود از راه رفتن با پای برهنه در محیط‌های آلوده خودداری کنید.

راه‌های پیشگیری از انتقال انگل سگ به انسان و کودکان

همان‌طور که گفته شد، نگهداری از سگ خطر ابتلای اعضای خانواده به کرم‌های گرد (Roundworms) را افزایش می‌دهد، اما با راهکارهای ساده می‌توان این خطر را به میزان چشمگیری کاهش داد. انگل‌زدایی ماهانه سگ یکی از مؤثرترین روش‌ها برای پیشگیری از انتقال زئونوتیک این انگل است. علاوه بر این، آموزش بهداشت صحیح دست‌ها به کودکان، یک اقدام ضروری است. شستن دست‌ها بلافاصله پس از لمس مدفوع، یک روش کلیدی برای جلوگیری از ابتلا به توکسوکاریزیس (Toxocariasis) محسوب می‌شود.

افراد در معرض خطر: چه کسانی بیشتر آسیب‌پذیرند؟

توجه به پتانسیل انتقال بیماری‌های مشترک (زئونوتیک) از اهمیت بالایی برخوردار است تا مراجعین بتوانند تصمیمات آگاهانه‌ای در مورد مراقبت‌های پیشگیرانه بگیرند. این افراد باید از خطرات آگاه باشند تا بتوانند به درستی برنامه‌ریزی کنند. ما به عنوان دامپزشک، هر روز با افراد پرخطر مواجه می‌شویم؛ به عنوان مثال، از هر پنج نفر در آمریکای شمالی، یک نفر دارای نقص سیستم ایمنی (Immunocompromised) است. این افراد شامل کسانی می‌شوند که:

• با بیماری‌های مزمن و سیستمیک، مانند دیابت شیرین، بیماری‌های عفونی مانند ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV)، یا نئوپلازی (سرطان) دست و پنجه نرم می‌کنند.
• بدون طحال زندگی می‌کنند (پس از برداشتن جراحی این عضو).
• داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی (Immunosuppressive) را برای مدیریت بیماری یا پیوند اعضا مصرف می‌کنند.

مسئولیت دامپزشکان این است که با این مراجعین درباره مدیریت ریسک گفت‌وگویی آگاهانه داشته باشند. ما باید آن‌ها را تشویق کنیم که وضعیت ایمنی بدن خود را با ما در میان بگذارند تا بتوانیم بهترین راهکارها را برای حفظ سلامت آن‌ها به عنوان صاحب حیوان خانگی ارائه دهیم.

سخن پایانی: حفظ سلامت خانواده با آگاهی از بیماری های مشترک انسان و سگ ناشی از انگل سگ ها

همان‌طور که خواندید، خطرات ناشی از انگل‌های مشترک بین سگ و انسان واقعی هستند، اما خوشبختانه کاملاً قابل پیشگیری‌اند. با آگاهی از بیماری‌هایی مانند توکسوکاریزیس و لارو مهاجر پوستی، می‌توانید با اقدامات ساده‌ای مانند انگل‌زدایی منظم و رعایت بهداشت دست، به طور مؤثری از سلامت خود و خانواده‌تان محافظت کنید. با انجام این کارهای آسان، دیگر جای نگرانی نیست و می‌توانید با خیالی آسوده از بودن در کنار دوست پشمالوی خود لذت ببرید.

منبع استفاده شده در این نوشته

THE  VETERINARY  WORKBOOK  OF SMALL  ANIMAL  CLINICAL  CASES – Ryane E. Englar, DVM, DABVP

بیشتر بخوانید: آیا انگل زدایی توله سگ کافی است؟ دلایل انجام آزمایش مدفوع توله سگ ها